Οδηγός βερνικιών

[Sforzando]

  Φίλε Τριαντάφυλλε,δε νομίζω να υπάρχει πρόβλημα με το φαρμακευτικό των 95 βαθμών. Θέλω να προσθέσω και κάποια επιπλέον στοιχεία περί οινοπνεύματος.Αυτό που λέμε κοινώς οινόπνευμα, είναι η αιθυλική αλκοόλη,αυτό που βρίσκουμε στο εμπόριο είναι μέχρι 95 βαθμούς(οινοπνευματικός βαθμός),μιλάω για αυτό που λέμε καθαρό οινόπνευμα,είναι λοιπόν ένα μίγμα που αποτελείται από 90% αιθυλική αλκοόλη και 5% καθαρό νερό. Το μίγμα αυτό λέγεται αζεοτροπικό είναι σαν μία αδιάπαστη ένωση,δηλαδή το νερό δεν διαχωρίζεται από την αλκοόλη,ζέει στην ίδια θερμοκρασία. Για 100% καθαρό οινόπνευμα ,προφανώς για εργαστηριακούς σκοπούς γίνεται χρήση 100%αιθανόλης. Το φωτιστικό τώρα οινόπνευμα είναι αυτό που λέμε μετουσιωμένο,περιέχει μικρές δόσεις τερεβινθέλαιου,μεθανόλης και κυανούν του μεθυλενίου(είναι η χρωστική που δίνει αυτό το μπλε χρώμα). Πολλοί το χρησιμοποιούν και για βερνίκια. Έχω ακούσει πως τα βερνίκια οινοπνεύματος μπορούν να διαλυθούν και στο ξυλόπνευμα ,δηλαδή την μεθανόλη αλλά το ξυλόπνευμα είναι πολύ επικίνδυνο ,με αναθυμιάσεις και πολύ δηλητηριώδες, ακόμη η επίστρωση της λάκας γίνεται με μεγάλη δυσκολία. Ένας παλιός λουστραδόρος μου είχε πει σε μια συζήτηση που είχαμε πως η γομμαλάκα πρέπει να διαλύεται σε οινόπνευμα 95 βαθμών,γιατί διαφορετικά γίνεται πολύ παχύρευστο. Επίσης όταν κλείνουμε το μπουκάλι μας ,με την γομμαλάκα και το οινόπνευμα ,για να διαλυθούν οι στέρεες ουσίες πρέπει να το ανακατεύουμε αρκετές φορές,τοποθετώντας το δοχείο μας σε ένα μπόλ με ζεστό νερό διευκολύνεται η παρασκευή του διαλύματος βερνικιού γομμαλάκας. Το οινόπνευμα για την παρασκευή βερνικιού γομμαλάκας λέγεται από τους λουστραδόρους και στιλβωτικό οινόπνευμα.

[Sforzando]

Βερνίκια Νίτρου- Νιτροσελλουλόζης

•   Ονομασία και σύσταση στα βερνίκια νίτρου:
   Τα βερνίκια αυτά ,τα βρίσκουμε με  διάφορες ονομασίες όπως: βερνίκια νίτρου ή βερνίκια νιτροσελλουλόζης ή βερνίκια βαμβακοπυρίτη και με τα αρχικά NC. Τα βερνίκια NC περιέχουν διάφορες ουσίες όπως ρητίνες, μαλακτικές ουσίες, κυτταρίνη και νιτρικό οξύ, διάφορα  αποστιλβωτικά μέσα ,συνθετικές ρητίνες , μέσα λείανσης ,διαλυτικές ουσίες(εστέρες και κετόνες),άλατα κ.λπ.

•Τι ρόλο επιτελούν οι διάφορες ουσίες στα NC:
   Ο βαμβακοπυρίτης είναι η ένωση νιτρικού οξέως και κυτταρίνης και αποτελεί  την βασική ύλη σε αυτά τα βερνίκια. Οι μαλακτικές ουσίες έχουν ως σκοπό να διατηρούν την ελαστικότητα του βερνικιού, μετά την ξήρανση του, μια μαλακτική ουσία που υπάρχει στα NC είναι ο  εστέρας  φθαλικού  οξέως.

   Οι συνθετικές ρητίνες, προσφέρουν αντοχή και στιλπνότητα ,αλλά και καλύτερη πρόσφυση του βερνικιού , ενώ τα λειαντικά μέσα βοηθούν την λείανση των στρώσεων του βερνικιού. Πολύ σημαντικά στοιχεία αποτελούν τα μέσα ημιγυαλίσματος ,αφού ανάλογα με την ποσότητα τους, έχουμε βερνίκια NC  σατινέ-ματ-γυαλιστερά, συνήθως τα μέσα αυτά είναι διάφορες ανόργανες ουσίες και άλατα. Επειδή τα βερνίκια έχουν την τάση να κιτρινίζουν από την ακτινοβολία του ήλιου τα βερνίκια NC εμπεριέχουν μέσα που εμποδίζουν το κιτρίνισμα.

•   Στοιχεία επεξεργασίας των NC βερνικιών:
   Τα βερνίκια νίτρου μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε με πινέλο, πιστόλι ραντισμού, με μπάλα,(τα ειδικά βερνίκια μπάλας) και διάφορες άλλες μεθόδους. Μπορούμε να τα προμηθευτούμε με διαφορετικούς βαθμούς στιλπνότητας όπως ματ, σατινέ , γυαλιστερά, πολύ γυαλιστερά(high gloss),ανάλογα με την ποσότητα των μέσων αποστιλβωτικών ουσιών που εμπεριέχουν.

•   Συνθήκες και χρόνος στεγνώματος:
   Τα NC βερνίκια είναι ταχυστέγνωστα, όταν οι στρώσεις είναι λεπτές μπορούν ήδη να λειανθούν μετά από 30-40 λεπτά, οι λεπτότερες στρώσεις και η υψηλότερη θερμοκρασία επιταχύνουν την διαδικασία στεγνώματος, πάντως η ανώτατη θερμοκρασία δεν πρέπει να ξεπερνά τους 45 βαθμούς κελσίου. ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα βερνίκια νίτρου έχουν πολύ μεγάλη ευφλεκτότητα.

•   Βασική μέθοδος επίστρωσης NC βερνικιού:
1)Πολύ καλή λείανση της επιφάνειας-απομάκρυνση σκόνης.
2) Μία ή δύο στρώσεις σήλερ νίτρου σε ξύλα ανοικτών πόρων, στέγνωμα και λείανση με πολύ λεπτό γυαλόχαρτο-αφαίρεση σκόνης από τρίψιμο σήλερ, γίνεται σαν πούδρα κατά το τρίψιμο.
3)Πέρασμα της πρώτης στρώσης νιτρικού βερνικιού και στέγνωμα 30-40 λεπτά.
4)Απαλή λείανση με λεπτόκοκκο γυαλόχαρτο με τα νερά του ξύλου, καλό καθάρισμα από την ξυλόσκονη.
5)Επόμενες στρώσεις με ενδιάμεσο στέγνωμα και λείανση με ψιλό γυαλόχαρτο.
6)Πλήρες στέγνωμα για 15 ημέρες , ακολουθεί η τελική επεξεργασία λείανσης και  γυαλίσματος(rubbing down and polishing).

•   Τα διαλυτικά μέσα:
   Τα NC βερνίκια διαλύονται με ειδικά διαλυτικά που αποτελούνται από κετόνες και εστέρες ,ωστόσο υπάρχει και η περίπτωση της διάλυσης του νιτρικού βερνικιού με οινόπνευμα, το οινόπνευμα δεν αποτελεί το γνήσιο διαλυτικό για NC αλλά μπορεί να αυξήσει την διαλυτική δύναμη στα διαλυτικά NC. Στο εμπόριο υπάρχουν βερνίκια νίτρου έτοιμα προς χρήση και στην ετικέτα τους αναφέρουν να αποφεύγεται η χρήση διαλυτικού ή να γίνεται χρήση εφόσον είναι απαραίτητο με τα ειδικά διαλυτικά που παράγει η κάθε εταιρία.

•   Χαρακτηριστικά επιφανειών που έχουν επεξεργαστεί με βερνίκια NC:
   Οι επιφάνειες που έχουν επεξεργαστεί με νιτρικά βερνίκια ,μπορεί να έχουν στιλπνότητα, από ματ μέχρι υψηλής γυαλάδας ανάλογα τον τύπο βερνικιού. Η τελική και στεγνή στρώση του βερνικιού έχει αποκτήσει μια πολύ καλή πρόσφυση στην επιφάνεια του ξύλου και έχει  μέτρια αντοχή σε διάφορους παράγοντες(νερό ,θερμότητα, ηλιακή ακτινοβολία, αλκοόλες, αιτίες θραύσης)κ.λπ., ωστόσο η αντοχή του είναι σαφώς μικρότερη από τα βερνίκια αντιδραστικών ρητινών. Μια παχύτερη στρώση έχει μεγαλύτερη αντοχή στα παραπάνω.

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΠΡΟΣΟΧΗΣ: Σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να επεξεργαζόμαστε στον ίδιο χώρο πολυεστερικά βερνίκια και βερνίκια νίτρου. Τα πολυεστερικά βερνίκια κατά την στέγνωση τους βγάζουν θερμότητα ,η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ανάφλεξη τα NC βερνίκια.

[immortalx]

Μακραν το καλυτερο θεμα στο forum! Γιωργο σου βγαζω το καπελο 

[Sforzando]

TRU-OIL κάποιες επιπλέον πληροφορίες:

1)Υπάρχει και ειδικό σφραγιστικό πόρων για tru-oil αλλά και ο τρόπος που προαναφέρθηκε είναι ικανοποιητικός.
2)Το tru-oil μπορούμε να το βρούμε και σε μορφή σπρέι,γυαλίζει σαν λούστρο και είναι ταχυστέγνωστο.
3)Τα ξύλα που εμπεριέχουν διάφορα έλαια όπως η τριανταφυλλιά ή ο έβενος ,δυσκολεύουν πολύ το στέγνωμα, επίσης υπάρχει δυσκολία στεγνώματος αν οι επιφάνειες έχουν λινέλαιο.
4)Το tru-oil μπορεί να αραιωθεί και με νέφτι αλλά αυτό μακραίνει τον χρόνο στεγνώματος.
5)Το μπουκαλάκι με το tru-oil το σφραγίζουμε πολύ καλά κατά την αποθήκευση γιατί πετσιάζει εύκολα- το γυρνάμε ανάποδα.
6)Καλύτερα να πέρνουμε την ποσότητα που θέλουμε σε ένα πλαστικό ποτηράκι και το μπουκαλάκι να το κλείνουμε καλά.

[Sforzando]

Να είσαι καλά φίλε Γιάννη,όλοι μας πιστεύω προσφέρουμε ό,τι μπορούμε και ανταλλάσουμε γνώσεις και εμπειρίες από τις κατασκευές μας για να γίνουμε καλύτεροι

[Vagges2010]

Φίλε Γιώργο, θα συμφωνήσω απόλυτα με τον Γιάννη. Κορυφαίο το θέμα, αναμφισβήτητα και γίνεται ακόμη πιο κορυφαίο με τον εκπληκτικό τρόπο που το παρουσιάζεις.

[Κοῦρος]

Φίλε Γιώργο,
θα συμφωνήσω απολύτως και με το Γιάννη και με το Βαγγέλη.

Εκτός τη γομαλάκα που την ανακάλυψα τώρα που ξεκίνησα να ασχολούμαι με τα όργανα έχω χρησιμοποιήσει σχεδόν όλα τα χρώματα και βερνίκια που κυκλοφορούν στην αγορά. Τόσο πλήρεις πληροφορίες όμως για όλα αυτά τα προϊόντα πρώτη φορά πέφτουν στην αντίληψή μου.

Συνέχισε φίλε μου. Σε παρακολουθούμε όλοι αδιαλείπτως.

[Sforzando]

Να είστε καλά παιδιά,ετοιμάζω αφιέρωμα για φυσικές ρητίνες και διάφορες τεχνικές φινιρίσματος,θα τα πούμε σύντομα!

[yiannis]

Φιλε sforzando σε ευχαριστούμε για τις πολύτιμες γνώσεις που μας παρέχεις.
μόλις τελειώσεις με τους οδηγούς των βερνικιών και των τρόπων λουστραρίσματος θα ήθελα να τους συγκεντρώσουμε σε ένα καινούριο θέμα Το οποίο και θα γίνει μόνιμο μιας και είναι πάρα πολυ χρήσιμα αυτά που μας προσφέρεις

[Sforzando]

Φυσικές ρητίνες για παρασκευή βερνικιών

•Σανδαράκη: Ρητίνη η οποία προέρχεται από κυπαρίσσια, ως επί το πλείστον από το Μαρόκο, διαλύεται σε αλκοόλη αλλά και σε τερεβινθέλαιο και έχει ανοικτό κίτρινο χρώμα. Το σημείο τήξης της είναι 150 βαθμοί κελσίου. Τα βερνίκια σανδαράκης είναι εύθραυστα. Υπάρχει και σανδαράκη Αυστραλίας αλλά είναι σπάνια.

•Κοπάλ: Ρητίνη από τροπικά φυλλοβόλα δέντρα της Αφρικής, υπάρχουν διάφορα είδη κοπάλ με διαφορετικές ονομασίες όπως: Manila copal, Congo copal,Kauri copal,Tanzanian copal κ.λπ. Όλες αυτές οι ρητίνες  έχει επικρατήσει να λέγονται απλώς Copals. Έχουν σημείο τήξης από 110-270 βαθμούς κελσίου, με χρωματικούς τόνους από ανοικτό κίτρινο έως σκούρο καφέ. Η ρητίνη διαλύεται εύκολα σε αλκοόλη , ειδικά  ο τύπος Manila copal ,είναι ο πιο δημοφιλής για μουσικά όργανα, ωστόσο επειδή προκύπτει ένα ιδιαίτερα μαλακό βερνίκι ανακατεύεται και με άλλες ρητίνες. Διαλύεται επίσης και σε διάφορα ευεξάτμιστα έλαια γιαυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άριστης ποιότητας βερνίκια λαδιού.

•Μαστίχα:  Η γνωστή σε όλους μας μαστίχα από την Χίο, για υψηλής ποιότητας βερνίκια, κυρίως για όργανα της οικογένειας του βιολιού. Είναι διαλυτή σε  οινόπνευμα, ευεξάτμιστα λάδια και σε τερεβινθίνη. Επειδή η ρητίνη από μόνη της είναι της κατηγορίας soft resin ανακατεύεται και με άλλες ρητίνες (γομμαλάκα, σανδαράκη, κοπάλ).

Συνεχίζεται…

[Sforzando]

Πως φτιάχνουμε μόνοι μας ένα γενικής χρήσης σφραγιστικό (sealer).

Πολύ εύκολα μπορούμε να φτιάξουμε το δικό μας σφραγιστικό ως εξής:

1. Παίρνουμε ένα καθαρό γυάλινο  δοχείο, ότι μέγεθος έχουμε.
2. Με έναν μαρκαδόρο χωρίζουμε το δοχείο σε 4 ίσα μέρη ,βάζοντας σημάδια από κάτω προς τα επάνω.
3. Το πρώτο  τέταρτο το γεμίζουμε με νιφάδες γομμαλάκας και όλο το υπόλοιπο δοχείο με οινόπνευμα.
4. Αφήνουμε για να διαλυθεί η γομμαλάκα όσο χρόνο χρειαστεί, μπορούμε όμως να ανακατεύουμε κάθε 10-15 λεπτά για 2-3 ώρες και το σφραγιστικό μας είναι έτοιμο.
5. Το περνάμε με ένα καθαρό απορροφητικό πανί.

[Sforzando]

Για να μην μας κολλάνε τα καπάκια σε δοχεία που έχουμε αποθηκεύσει φυσικά βερνίκια.

   Πολλές φορές θα μας έχει τύχει να προσπαθούμε να ανοίξουμε ένα γυάλινο δοχείο με βερνίκι γομμαλάκας, αλλά επειδή κάποια ποσότητα βερνικιού μπορεί να μας έτρεξε στο λαιμό του βάζου ,σαν ξεραθεί δυσκολεύει πολύ το άνοιγμα του καπακιού. Τι κάνουμε για να αποφύγουμε αυτήν την κατάσταση;

   Παίρνουμε λίγο τεφλόν, αυτό που χρησιμοποιούν οι υδραυλικοί για να στεγανώνουν τα σπειρώματα στις υδροσωλήνες , τυλίγουμε 2-3 φορές γύρω από το λαιμό του δοχείου μας. Το καπάκι δεν θα ξανακολλήσει  ποτέ.

[Sforzando]

Βερνίκι Μαστίχας

Μπορούμε να φτιάξουμε το δικό μας βερνίκι μαστίχας ως εξής:

•Τοποθετούμε την μαστίχα στο γουδί και την κοπανίζουμε με το γουδοχέρι.

•Στην συνέχεια, για να φύγει τυχόν υγρασία, την ζεσταίνουμε λίγο και την ανακατεύουμε με ένα ξυλάκι. Το ζέσταμα μπορεί να γίνει και με ένα κοινό πιστολάκι-(σεσουάρ) για τα μαλλιά.

•Παίρνουμε ένα κομμάτι τούλι και ρίχνουμε μέσα την μαστίχα.

•Στην συνέχεια ,παίρνουμε ένα διάφανο γυάλινο βάζο με καπάκι που βιδώνει και τοποθετούμε μέσα το τούλι με την μαστίχα, το τούλι το αφήνουμε λίγο πιο ψηλά από τον πυθμένα του βάζου.

•Γεμίζουμε με νέφτι και βιδώνουμε το καπάκι αφήνοντας όσο χρειαστεί για να διαλυθεί η μαστίχα.

•Καλό είναι ένα μέρος από το τούλι, να εξέχει από το βάζο , ώστε να βιδωθεί μαζί με το καπάκι για να κρατιέται εντός του βάζου 1-2 δάκτυλα πάνω από τον πυθμένα του.

•Μόλις ετοιμαστεί το διάλυμα, που πλέον το ονομάζουμε "βερνικομάστιχο", αφαιρούμε από το τούλι τυχόν υπολείμματα και ακαθαρσίες που έμειναν από την μαστίχα και έχουμε ένα πρώτης τάξεως φυσικό βερνίκι.

Αναλογία διάλυσης:

   Γενικά 1:3 αλλά μπορούμε να μεταβάλλουμε για πιο συμπυκνωμένα ή μη  διαλύματα  βερνικομάστιχου.

Παρατηρήσεις:

   Η μαστίχα μπορεί να διαλυθεί και σε οινόπνευμα. Πρέπει πάντα να κάνουμε δοκιμές σε ρετάλια ξύλου, πριν χρησιμοποιήσουμε οποιοδήποτε βερνίκι στα μουσικά όργανα ,για να είμαστε σίγουροι για το αποτέλεσμα. Το βερνίκι μαστίχας μπορεί να συνδυαστεί και με άλλα φυσικά βερνίκια. Το χρώμα του βερνικομάστιχου είναι ανοικτό κίτρινο.

   Ιδιαίτερο σημείο προσοχής:  Πολλοί λουστραδόροι ζεσταίνουν το νέφτι για να διαλυθεί πιο γρήγορα η μαστίχα, αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα το μετέπειτα κιτρίνισμα του βερνικιού και την μετατροπή του σε κολλώδες βερνίκι, κάτι που εμείς στην οργανοποιία δεν επιθυμούμε. Υπάρχουν και έτοιμα βερνίκια μαστίχας ,που περιέχουν λινέλαιο ,κολοφώνιο και άλλες ουσίες ,νοθεύοντας έτσι το  γνήσιο βερνικομάστιχο.

Πως καταλαβαίνουμε την νοθεία του βερνικομάστιχου:

•   Κατ αρχήν να γνωρίζουμε πως η μαστίχα διαλύεται σε καλής ποιότητας νέφτι , αλλά και σε οινόπνευμα ή ακόμη και σε ασετόν. Διαλύεται μερικώς σε βενζίνη.
•   Η νοθεία γίνεται συνήθως με κολοφώνιο οπότε μπορούμε να κάνουμε το εξής, σε διάλυμα σόδας προσπαθούμε να διαλύσουμε μαστίχα, η μαστίχα είναι αδιάλυτη σε σόδα, αν διαλυθεί αυτό σημαίνει νοθεία με κολοφώνιο(γιατί το κολοφώνιο διαλύεται).
•   Πάντως αν το βερνίκι δεν στεγνώνει όπως πρέπει ή είναι κολλώδες αυτό δείχνει νοθεία ή κατωτέρας ποιότητας νέφτι.

[Sforzando]

Γενικά για τα λάδια και τα βερνίκια λαδιού

Α) Λάδια

Χρήση:

   Τα λάδια ,όπως το λινέλαιο και το λάδι τικ ,χρησιμοποιούνται συνήθως για το λάδωμα των επιφανειών. Το λάδωμα ζωντανεύει το χρώμα του ξύλου και χρησιμοποιείται παραδοσιακά και πάντα με την μέθοδο French Polishing.

   Στην οργανοποιία ,το λινέλαιο χρησιμοποιείται για να δοθεί έμφαση ,στους ετήσιους δακτυλίους του ξύλου.  Πάντως πρέπει να γνωρίζουμε πως τα λάδια είτε τα σκέτα είτε αυτά που έχουν την μορφή βερνικιού, χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να στεγνώσουν από τα βερνίκια οινοπνεύματος.

Πάχος στρώσεων:

   Τα λάδια πρέπει να περνιούνται με λεπτές στρώσεις και να αφήνουμε τον κατάλληλο χρόνο για την ξήρανση τους , για να περάσουμε την επόμενη ή επόμενες στρώσεις.

  Στέγνωμα και χαρακτηριστικά επιφανειών φινιρισμένων με λάδια:

   Τα λάδια  στεγνώνουν από έξω προς τα μέσα, ο χώρος στεγνώματος πρέπει να είναι ζεστός και φωτεινός,( το ψύχος και η σκοτεινιά καθυστερούν το στέγνωμα), επίσης και η υγρασία δημιουργεί προβλήματα στα λάδια. Μουσικά όργανα που έχουν φινιριστεί με λάδι και μένουν σε σκοτεινό χώρο, με τον καιρό κιτρινίζουν. Οι επιφάνειες που έχουν επεξεργαστεί με λάδι ,μετά το πλήρες στέγνωμα τους, το στρώμα του λαδιού είναι ελαστικό αλλά διαστέλλεται αν έρθει σε επαφή με νερό.

[Sforzando]

Β)   Βερνίκια λαδιού

   Τα βερνίκια λαδιού στεγνώνουν γρηγορότερα από τα σκέτα λάδια, γιατί έχουν επεξεργαστεί εν θερμώ ή περιέχουν διάφορες στεγνωτικές ουσίες. Οι στεγνωτικές ουσίες ,βοηθούν στο στέγνωμα αφού απορροφούν οξυγόνο.

Τρόπος επίστρωσης:

Με πινέλλο αλλά καλύτερα με καθαρό μαλακό ύφασμα σε λεπτές στρώσεις.

Χρόνος στεγνώματος:

Τουλάχιστον 12-24 ώρες.

Για μεγαλύτερη αντοχή:

   Στην τελική στρώση εάν χρησιμοποιούμε βερνίκι με λινέλαιο, μπορούμε να προσθέσουμε τον ειδικό τύπο λινέλαιου, που είναι γνωστός ως σταντέλαιο,  με ένα 10%  προσθήκη, αυξάνεται η αντοχή της μεμβράνης του βερνικιού ,στην επίδραση των καιρικών συνθηκών.
  Το σταντέλαιο έχει ψηθεί σε υψηλές θερμοκρασίες, σε ατμόσφαιρα με διοξείδιο του άνθρακα, και ψήνεται χωρίς στεγνωτικά, το στέγνωμα του είναι πιο αργό από το ωμό λινέλαιο.  (Προσοχή, δεν το έχω δοκιμάσει σε μουσικά όργανα, έχω δοκιμάσει το λινέλαιο του ήλιου που γυαλίζει σαν βερνίκι, σε ένα τζουρά που έφτιαξα πριν χρόνια και το βερνίκι είναι σε άριστη κατάσταση).

Χαρακτηριστικά της επιφάνειας φινιρισμένης με βερνίκι  λαδιού:

   Η επιφάνεια κιτρινίζει με τον χρόνο και την ηλιακή ακτινοβολία, το νερό διαστέλλει την μεμβράνη του βερνικιού ενώ διαλυτικά άλλων βερνικιών μπορούν να διαλύσουν τις στρώσεις του βερνικιού.