γειά σου Ιωσήφ! μαζί θα την κάνουμε μου φαίνεται....
λοιπόοοονν....
μετά από αρκετό (αλλά ποτέ ικανοποιητικά αρκετό) ψάξιμο στο δίκτυο, έχω καταλήξει στο ότι... δεν έχω καταλήξει..
Κυρίως έψαξα σε δυο κατευθύνσεις, προσπαθώντας να βρω πληροφορίες, πάντα εστιασμένες σε ξύλινα όργανα με μονό κώνο και biscuit καβαλάρη:
- προδιαγραφές (specs) από εταιρείες και
- συζητήσεις σε διάφορα forum
Παραθέτω γενικές πληροφορίες σαν αρχείο για πιθανό μελλοντικό ενδιαφέρον, αν και το τοπίο είναι ακόμα γενικά θολό:
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΧΟΥ – ΚΑΠΑΚΙ – ΣΚΑΦΟΣ
Η αντίληψη είναι ότι ναι μεν το βασικό στοιχείο παραγωγής / ποιότητας ήχου είναι ο κώνος (ο οποίος λειτουργεί σαν ηχείο), αλλά ταυτόχρονα το τελικό αποτέλεσμα επηρεάζεται και από όλα τα υπόλοιπα στοιχεία της κατασκευής (στα ξύλινα όργανα: είδος και σκληρότητα ξύλων, καμπυλότητα και οπλισμός πλάτης, άκαμπτο ή όχι σκάφος κτλ) - κανείς όμως δεν έχει σαφή άποψη για το πόσο και πως.
Απλώς ΔΕΝ ακολουθούν τις αρχές κατασκευής ηχείων (speakers) με άκαμπτο και βαρύ σκελετό και ενδεχομένως "παραγέμισμα" με αφρούς κτλ. Τα (ξύλινα) σκάφη είναι παρόμοια με μιας συμβατικής κιθάρας, λίγο υπερδιαστασιολογημένα (σε πάχη πλαίνών, πλάτης και καμαριών). Τα παλιότερα όργανα δεν έχουν καμπύλη στην πλάτη, ενώ τα νεότερα έχουν.
Το καπάκι είναι γενικά επίπεδο και άκαμπτο με ενισχύσεις στην περίμετρο του κώνου, προκειμένου να αντέξει τις κάθετες φορτίσεις των χορδών. Στο σκάφος οι περισσότεροι βάζουν διαφόρων τύπων ενισχύσεις : σε μεταλλικό σκάφος, οπωσδήποτε από τάκο σε τάκο. Σε ξύλινο (με biscuit όπου το soundwell δεν πατάει στην πλάτη) κάθετες στηρίξεις από το κάτω μέρος του soundwell στην πλάτη (σαν «ψυχές» σε δοξάρι – αλλά αν γίνεται όχι πάνω από δύο γιατί λένε ότι επηρεάζεται αρνητικά ο ήχος). Δεν αποκλείεται και η διαμήκης σύνδεση (τάκο με τάκο). Φυσικά γίνονται και άπειροι συνδυασμοί.
ΔΙΑΤΟΜΕΣ και ΤΑΣΕΙΣ ΧΟΡΔΩΝ
Συνηθέστερες διατομές χορδών:
(Από την National Resophonic Guitars και την D'addario)
Standard (round neck): .013 .017 Silvered Steel .026 .036 .046 .056 Phos. Bronze Wound
Square neck: .016, .018 Silvered Steel .027 .039 .049 .059 Phos. Bronze Wound
Αυτό σημαίνει ότι για κλίμακα 65, με το ελαφρύτερο σετ (και πιο κοντινό στην δικιά μας αντίληψη round neck), θα έχουμε το διόλου ευκαταφρόνητο σύνολο των 87,5 kg περίπου.
Υπάρχουν και 12άρες για μικρότερες τάσεις, αν και αυτές είναι κυρίως για resoelectric – ηλεκτρικές ή ηλεκτρακουστικές δηλαδή. Πάντως πολλοί βάζουν 12άρες και σε παλιά όργανα. Δεν έχω δει ελαφρύτερες.
ΓΩΝΙΑ ΕΝΩΣΗΣ ΜΑΝΙΚΟΥ – ΣΚΑΦΟΥΣ (neck joint angle)
Ορμώμενος από τα link που ανέβασε ο Ιωσήφ, όπου φαίνεται σε δύο περιπτώσεις να υπάρχει έντονη γωνία, έψαξα λίγο περισσότερο. Δεν βρήκα καμμία σαφή αναφορά σε εργοστασιακές ρυθμίσεις. Βρήκα μία αναφορά από οργανοποιό σε μια συζήτηση, για γωνία 4°. Ψάχνοντας περισσότερο, βρήκα πολλές αναφορές / συγκρίσεις μεταξύ vintage οργάνων (πριν τον Β' παγκόσμιο πόλεμο) “με γωνίες αντίστοιχες της συμβατικής κατασκευής ακουστικής κιθάρας” (~ 1,5°) και για “νέες” ρυθμίσεις σε σύγχρονα όργανα “με γωνίες αρκετά πιο “απότομες”. Υποθέτω ότι εκεί αναφέρεται η γωνία 4°, όπως και η γωνία καβαλάρη – χορδοκράτη 15° που αναφέρεται παρακάτω.
Έκανα επίσης και μερικές αποτυπώσεις από φωτογραφίες (όσες κατάλληλες βρήκα) και φαίνεται ότι ο κανόνας είναι μάλλον οι μικρές (~ 1,5°) παρά οι μεγάλες (~ 4°) γωνίες (πάντα για biscuit κώνο). Η φωτογραφική αποτύπωση έχει βέβαια μεγάλο περιθώριο λάθους, αλλά απ' όσα μάζεψα φαίνεται να είναι «κανονική» η γωνία, πράγμα που βοηθά στην μείωση της πίεσης στο καπάκι.
ΓΩΝΙΑ ΧΟΡΔΩΝ ΠΡΟΣ ΧΟΡΔΟΚΡΑΤΗ (break angle)
και πάλι, μία μόνο αναφορά (ερώτηση στην ίδια σελίδα σε άλλη συζήτηση) για 15°, ο οργανοποιός όμως απαντά ότι δεν υπάρχει καθορισμένη προδιαγραφή κι ότι κάθε όργανο μπορεί να διαφέρει, αρκεί η γωνία να είναι αρκετά μεγάλη ώστε να μην υπάρχουν τριξίματα και να φορτίζεται ικανοποιητικά ο καβαλάρης ώστε να διεγείρεται ο κώνος.
Οι γωνίες ένωσης και break angle, σε συνδυασμό με την τάση των χορδών δίνουν την πίεση στον καβαλάρη, όπως έχει αναλύσει ο georgei εδώ παλιότερα:
http://www.luthier.gr/index.php?topic=2149.0Έκανα κι εγώ ένα .xls το οποίο ανεβάζω κι εδώ για κάθε χρήση.
Αν έκανα σωστά το .xls, βάζοντας γωνία στην ένωση = 4° και break angle =15°, με τις τάσεις που ανέφερα (87,5 kg) το αποτέλεσμα είναι περίπου 28.5 kg. Η ανιψιά μου είναι εννιά χρονών και ζυγίζει λιγότερο. Ίσως ο spider καβαλάρης με soundwell που πατάει στην πλάτη να αντέχει, αλλά ένας κώνος biscuit δεν νομίζω – και βέβαια μπράτσο και καπάκι δεν ξέρω πως πρέπει να γίνει.
Με γωνία στην ένωση = 2°, break angle = 9° με 12άρες (73 Kg) και κλίμακα 65 η φόρτιση πέφτει στα 14 κιλά. Αν κατέβει η κλίμακα πέφτει κι άλλο η φόρτιση, αλλά θέλει δοκιμές. Οπωσδήποτε στην συγκεκριμένη κιθάρα βοηθάει η ένωση stauffer, και ίσως σκεφτώ κάτι και για ρυθμιζόμενο χορδοκράτη (να αλλάζει το break angle). Δοκιμές με περιμένουν πάλι.
Στην συγκεκριμένη κατασκευή δεν έχω σκοπό βέβαια να ξανα-ανακαλύψω τον τροχό, απλώς να βγάλω έναν λίγο αξιοπρεπή ήχο κάνοντας το κέφι μου λαμβάνοντας υπόψη ό,τι διαβάζω. Κι επειδή θέλω να έχει custom χαρακτήρα, αρχικά σκοπεύω να αυτοσχεδιάσω ξεκινώντας από το να βρω κάτι για κώνο και μεταλλικό καπάκι. Τηρώντας όμως τις διαστάσεις "εμπορίου", ώστε να μπορώ ανά πάσα στιγμή να βάλω έναν "κανονικό" κώνο.
Από κει θα ξεκινήσω, και για την υπόλοιπη κατασκευή μια σύνθεση όσων συνοπτικά περιέγραψα παραπάνω. Πλάτη και καπάκι από κόντρα πλακέ (με καπλαμά ή κάποιο άλλο υλικό, σκέφτομαι διάφορα - από κολλάζ εφημερίδων μέχρι ταπετσαρία - αλλά εξαρτάται από το καπάκι του κώνου). Ενισχύσεις όπου μπορώ - και όπου υποτίθεται ότι δεν επιδρούν αρνητικά στον ήχο – και «απάνω τους μάγκες» που έλεγε κι ο μάγκας στο τραγούδι του Γιοβάν Τσαούς (ή του Παπάζογλου? τέτοιαν ώρα τέτοια λόγια).
Προς το παρόν, έχω ήδη βρει μια εναλλακτική για κώνο και περιμένω την απάντηση ενός τύπου εδώ που φτιάχνει διάφορες κατασκευές (καπάκια για διάφορες συσκευές ΗΜ και εξοπλισμό καταστημάτων). Αύριο πάω εκδρομή στα παλιατζίδικα να ψάξω κάτι για να χρησιμοποιήσω για κώνο – αν είμαι τυχερός - και κυρίως μεταλλικό καπάκι.