Φίλε Δημήτρη.
Αν κατάλαβα καλά τον προβληματισμό σου, ρωτάς αν υπάρχει τρόπος να σχεδιάζεται και να μορφώνεται η ντούγα πριν να λυγιστεί.
Αν είναι αυτό, μου θυμίζεις τους προβληματισμούς που είχα όταν έφτιαξα τον πρώτο τζουρά . Σου απαντώ λοιπόν :
1. Είναι πιθανό να υπάρχει τρόπος, αλλά δεν έχω να σου πω κάτι πάνω σε αυτό γιατί δεν ξέρω κάτι που να έχει ασφαλή γεωμετρική βάση.
2. Επίσης είναι πιθανόν να μπορείς σε κάποιο πρόγραμμα τρισδιάστατης απεικόνισης-σχεδιασμού να σχεδιάσεις το καλούπι σου και στην συνέχεια να ξεδιπλώσεις τις ντούγιες σε δισδιάστατη απεικόνιση και να έχεις το σχήμα τους. Αλλά και εδώ δεν μπορώ να σε διαφωτίσω γιατί δεν έχω ασχοληθεί με κάτι παρόμοιο και δεν ξέρω να σου πω κάτι σχετικό.
Στον πρώτο τζουρά που έφτιαξα, λοιπόν (1997) είχα φτιάξει σε χοντρό χαρτόνι μια ντούγα (τυχαίως ήταν ετερόστροφη, χωρίς να ξέρω καν’ τις έννοιες) και χρησιμοποιώντας το σαν «πατρόν» έκοβα τις ντούγιες και μετά τις λύγιζα. Τελικά βγήκε ένα αρκετά όμορφο σκαφάκι. Μπορείς να το δεις στις φωτογραφίες.
Δεν σου συνιστώ να κάνεις κάτι τέτοιο και θα καταλάβεις γιατί από τα παρακάτω. Προσωπικά ακολούθησα αυτή την διαδικασία γιατί παρά την έρευνα που έκανα εκείνη την εποχή για το πώς φτιάχνεται ένα σκάφος, δεν κατάφερα να μάθω τίποτα και επειδή η επιθυμία μου να φτιάξω τον τζουρά ήταν πάρα πολύ μεγάλη, προσπάθησα με την λογική και με το όποιο μυαλό διαθέτω να ξεπεράσω το εμπόδιο της έλλειψης γνώσεων. Με αυτόν τον τρόπο τα κατάφερα.
Θεωρώ όμως ότι η επιτυχία στην κατασκευή του σκάφους με αυτόν τον τρόπο ήταν συμπτωματική.
Επί της ουσίας νομίζω ότι πρέπει να ακολουθήσεις την πεπατημένη. Και αυτή είναι ότι περιγράφεται σε αυτά τα δύο link που σου είπα. Αυτό που έχεις να κάνεις είναι να τα μελετήσεις προσεκτικά. Υπάρχουν πράγματα που τα περνάμε χωρίς να τα σπουδαιολογήσουμε αλλά τελικά έχουν μεγάλη σημασία. Όπως για παράδειγμα το απόσπασμα που υπάρχει δίπλα στην φωτογραφία 12 :
«Η φέτα πλανίζεται αρχικά από την πλευρά που
είναι σε επαφή με την γειτονική της. Με το πλάνισμα αυτό, πρέπει να διασφαλιστεί μια
πλήρης επαφή της με την γειτονική, αλλά και όσο το δυνατόν
μεγαλύτερη επαφή με τους νομείς του καλουπιού.»
Το απόσπασμα αυτό ούτε κι εγώ το είχα προσέξει. Μέχρι που, κατά την διάρκεια που κατασκεύαζε το σκάφος του τζουρά ο Δημήτρης ο Ανδρέου, μετά από ανταλλαγή φωτογραφιών και προβληματισμών μου το υπέδειξε ο Δημήτρης. Είναι κομβικό σημείο πιστεύω στην κατασκευή. Δίνει λύση στο θέμα του σηκώματος της ντούγας από το καλούπι στην ελεύθερη πλευρά της. Δηλαδή με λίγα λόγια πριν αρχίσουμε το πλάνισμα της ελεύθερης πλευράς της ντούγας, πρέπει πρώτα εάν βέβαια απαιτείται, να την πλανίσουμε από την πλευρά επαφής της με την προηγούμενη ντούγα έτσι ώστε και απόλυτη επαφή να επιτευχθεί με αυτήν αλλά και να πατάει όσο το δυνατόν καλύτερα στο καλούπι. Αυτή η διαδικασία μπορεί να διαφοροποιήσει το σχήμα της ντούγας από αυτό των προηγούμενων. Άρα αμέσως καταρρίπτεται ο ισχυρισμός ότι μπορείς με ένα «παρτόν» να βάλεις όλες τις ντούγιες.
Δες ένα απόσπασμα από ένα σκάφος ενός από τους καλούς κατασκευαστές.
Όπως μπορείς να δεις στο σημείο σύγκλισης υπάρχουν ντούγιες με κομμένη μύτη και άλλες όπως οι τρεις ακριανές που φαίνεται ότι είναι πιο μικρές σε μήκος. Άλλη μια απόδειξη ότι το σχήμα όλων των ντουγών δεν είναι το ίδιο.
Επίσης άλλο ένα πράγμα που θα μπορούσα να σου είναι ότι η θεωρία πολλές φορές διαφέρει λίγο από την πράξη. Και αυτό γιατί η θεωρία βασίζεται σε ιδανικές συνθήκες και παρδοχές ενώ η πράξη όχι πάντα. Λέμε π.χ. ότι χρησιμοποιούμε ετερόστροφες ντούγιες εκτός από την ντουγομάνα που είναι αμφιτερόστροφη. Δηλαδή ότι η όλη διαδικασία του πλανίσματος για καμπύλωση την κάνουμε από την ελεύθερη πλευρά της ντούγας, ενώ η πλευρά επαφής με την προηγούμενη ντούγα είναι ευθεία. Αν όμως χρειαστεί να γίνει έστω και το παραμικρό πλάνισμα όπως περιγράφει το απόσπασμα από το site των Αφων Κουκουρίγκου κατά την γνώμη μου δεν έχουμε ετερόστροφη ντούγα πλέον άλλα ούτε αμφιτερόστροφη. Λοιπόν για να μην σας ζαλίζω άλλο γιατί νομίζω πως πολλά είπα ήδη, η θεωρία και τα μαθηματικά είναι καλά και σου δίνουν ασφαλή συμπεράσματα και μια σταθερή βάση εξήγησης του γιατί γίνεται κάτι, αλλά όλα αυτά μέχρις ενός σημείου. Η θεωρία πρέπει στην συνέχεια να εμπλουτιστεί με τα συμπεράσματα της πράξης και των εμπειριών.
Η πρότασή μου είναι να ακολουθήσεις την διαδικασία του περιγράφεται στα παραπάνω link, επίσης να ξαναδείς προσεκτικά το βίντεο του φίλου Δημήτρη Ανδρέου και αν νιώθεις ανασφάλεια για το πλάνισμα και φοβάσαι μην κάνεις την ντούγα παχύτερη ή λεπτότερη, κάνε αυτό που κάνω κι εγώ. Αφού εξασφαλίσεις με πλάνισμα της πλευράς επαφής της ντούγας με την προηγούμενη την πλήρη επαφή τους αλλά και την επαφή της ντούγας με το καλούπι, πριν ξεκινήσεις το πλάνισμα της ελεύθερη πλευράς, αντί να σημαδέψεις μόνο το σημείο με το μεγαλύτερο πλάτος (που ναι είναι αυτό που αντιστοιχεί στο βαθύτερο σημείο του σκάφους και συγκεκριμένα στο καλούπι που ανέβασα η διατομή 4), σημάδεψε περισσότερα σημεία, ας πούμε το πλάτος που θα έχει η ντούγα σε κάθε νομέα και στην συνέχεια πρόσεξε πλανίζοντας να μην ξεπεράσεις αυτά τα σημεία. Αν κάνεις αυτό η ντούγας σου σίγουρα θα είναι σε όλο το μήκος της στο πλάτος που πρέπει.
Υ.Σ. Δες και αυτό το link με μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση μόρφωσης ντούγας, που αφορά όμως σε μεσαιωνικό λαούτο.
http://www.cincinnatiearlymusic.com/medieval_lute.html