Φίλοι καλησπέρα ,
Ἀπό τήν ἀρχή πού εἶδα τήν κατασκευή αὐτή , τό μυαλό μου πῆγε σ' αὐτό πού λέει ὁ Στέλιος περί ψυχῆς , δίσταζα ὅμως νά τό πῶ .
Στό yayli tanbur πού μνημονεύω παραπάνω ( χωρίς νά δείχνω στήν κατασκευή αὐτά πού θά γράψω παρακάτω ) , καί πού τό καπάκι του εἶναι ( συνθετικό ) δέρμα , ὁ καβαλλάρης του εἶναι τοξωτός , σάν τοξωτή γέφυρα ἕνα πρᾶγμα , πού τά δύο πόδια του καταλήγουν σέ δίσκους διαμέτρου 1 -1,5 ἑκ. γιά νά μή σκίζουν τό δέρμα πού πατοῦν, ἀλλά , πατῶντας στό δέρμα , δέν ἀφήνονται νά τό πιέσουν μ' ὅλη τήν τάση τῶν χορδῶν , διότι κάτω ἀπ' τό πρός τά καντίνια πόδι καί κάτω ἀπ' τό δέρμα , ὑπάρχει ἡ ψυχή . Αὐτή εἶναι ἕνα λεπτό , κυλινδρικό ξῦλο διαμέτρου 0,5 ἑκ. ( αὐτό τό πάχος διαλέχτηκε τυχαῖα , ἴσα νά μή λυγίζει ἀπό τήν πίεση τοῦ καβαλλάρη , δέν γνώριζα τά περί μάζης πού ἀναφέρει ὁ Στέλιος ) καί τό ὁποῖο ἔχει μῆκος ὅσο τό βάθος τοῦ ὀργάνου σ' ἐκεῖνο τό σημεῖο μέχρι τόν πάτο . Βέβαια , τό yayli tanbur ἔχει τήν ἠχητική ὀπή στόν πάτο τοῦ ὀργάνου , δίπλα ἀπό τό σημεῖο ὅπου πατάει ἡ ψυχή , καί εἶναι εὔκολη ἡ τοποθέτησή της μέ τό χέρι .
Ὅμως , ὅλα τά ὄργανα μέ δοξάρι ἔχουν ψυχή ( οἰκογένεια τοῦ βιολιοῦ , λῦρες ) , ἐνῶ τό μπουζούκι δέν παίζεται μἐ δοξάρι , ὅμως τό συγκεκριμένο ἔχει δερμάτινο καπάκι , σάν τό μπάντζο πού ἔχει τέτοιο καπάκι ἀλλά ὄχι πάτο γιά νά ἔχη ψυχή . Τό συγκεκριμένο μπουζούκι δέν ἔχει πρόσβαση γιά τήν τοποθέτηση τῆς ψυχῆς μέ τό χέρι , ἄν ὑποθέσουμε ὅτι τοῦ βάζουμε ψυχή . Ἀλλ' ἄν ὑποθέσουμε ὅτι θά ἐπιχειρήσουμε κάτι τέτοιο , θά πρέπη ν' ἀνοιχτοῦν δύο τρῦπες σέ τέτοια σημεῖα , μία στό καπάκι , στό ὑψος τοῦ καβαλλάρη , δεξιά , πρός τήν μεριά τῶν λεπτῶν χορδῶν γιά τήν βύθιση τῆς ψυχῆς , καί μία στό πλαϊνάρι τοῦ σκάφους ὅπου θά εἰσχωρήση τό εἰδικό ἐργαλεῖο τοποθετήσεως τῆς ψυχῆς στά βιολιά , γιά νά τοποθετηθῆ ἡ ψυχή καί σ' αὐτό .
Αὐτό πού παρατήρησα , πάντα στό yayli tanbur , εἶναι ὅτι χωρίς ψυχή ὁ ἦχος εἶναι πολύ ἀδύνατος , ὅταν ὅμως μπεῖ ἡ ψυχή , ὁ ἦχος λές καί ἀφηνιάζει !!!!! Πλούσιος καί δυνατός !!!!! Αὐτό μᾶλλον ὀφείλεται στά λεγόμενα τοῦ Στέλιου περί μεταδόσεως τῶν συχνοτήτων ἀπ' τόν καβαλλάρη σ' ὅλο τό σκάφος μέ συνδετικό μέσο τήν ψυχή . Διότι , αὐτά τά ὄργανα πού ἔχουν δερμάτινο καπάκι , δέν εἶναι ὅπως τ' ἄλλα μέ τό ξύλινο , ὅπου τό καπάκι ἔχει μᾶζα καί πάλεται , μεταδίδοντας τίς παλμικές κινήσεις στό σκάφους πού τίς ἐνισχύει ( συγνώμη ἄν τά λέω στραβά , ἀλλά νομίζω καταλαβαίνετε ) . Τό δερμάτινο καπάκι , τί παλμικές κινήσεις νά ἔχη , τόσο λεπτό πρᾶγμα καί εὔκαμπτο ; Γι' αὐτό , νομίζω , λέει ὁ Μάνος ὅτι ἔχει " ἕνα τσουβάλι μέ χορδές " Ἄρα , κάτι ἄλλο πρέπει νά θέσουμε σέ παλμική κίνηση γιά νά ἔχουμε ἦχο . Καί αὐτό πού μένει εἶναι τό σκάφος , πού γιά νά τεθῆ σέ παλμική κίνηση πρέπει νά ἔρθη σέ ἐπικοινωνία μέ τόν καβαλλάρη . Καί αὐτό θά γίνη μέσω τῆς ψυχῆς .
Ὑπάρχει βέβαια τό πρόβλημα , ἄν γίνουν τά παραπάνω , πῶς θά πατήση ἡ ψυχή σέ στό κατηφορικό λοξό τοίχωμα τοῦ σκάφους . Στό σημεῖο αὐτό πρέπει νά κολληθῆ ( ἔπρεπε ἐκ τῶν προτέρων , ἀλλά ἴσως μπορεῖ καί μετά μέ λίγα.....ἀκροβατικά ) ἕνα τακάκι σάν τριγωνικό πρίσμα , πού ἡ ἐπάνω του ἐπιφάνεια πού θά πατήση ἡ ψυψή , νά εἶναι παράλληλη τοῦ δέρματος .
Κάποτε εἶχα δεῖ ἕνα ἀκριβό yayli tanbur πού δέν εἶχε ἠχητική ὀπή γιά νά μπαινοβγαίνη ἡ ψυχή , ἀλλ' αὐτή ἥταν μονιμα τοποθετημένη στό σωστό σημεῖο καί ἀνεβοκατέβαινε μέ τήν βοήθεια μιᾶς βίδας βιδωμένης στό σκάφος . Τό κάτω μέρος τῆς ψυχῆς ἦταν ἐνωμένο μέ τό ἄκρο τῆς βίδας , τό ἀπέναντι ἀπ' τό κεφάλι της σάν συνέχειά της , καί βιδώνοντας - ξεβιδώνοντας , ἀνεβοκατέβαινε ἡ ψυχή . Ἔτσι ἐρχόταν στό ἐπιθυμητό ὕψος τῆς σωστῆς πιέσεως τοῦ καβαλλάρη στήν ψυχή .
Δέν ξέρω ἄν εἶναι σωστά ὅσα γράφω , ἀλλά ἔτσι τ' ἀντιλαμβάνομαι μέσα μου , χωρίς νά μπορῶ ν' ἀποδείξω τίποτε θεωρητικῶς . Αὐτό μπορεῖ μόνο ὁ Στέλιος νά τό κάνη , ἔχει τίς γνώσεις .
