Πρώτο όργανο: Το μπουζούκι του κιθαρίστα

[Stergios_lutherie]

Ιωσήφ, σ' ευχαριστώ!
............................................................
Δεν θα σας απασχολήσω με το πώς έφτιαξα το τρίπτυχο των καπλαμάδων (κόψιμο στην κορδέλα, ξεφάρδισμα στη γιαλοχαρτιέρα drum-sander, πρεσάρισμα). Αναφέρω μόνο ότι ο έβενος προέρχεται από μια ταστιέρα με αναπηρία που τελικά συγκατατέθηκε να κομματιαστεί για τέτοιες δουλειές.

Σειρά έχει η διαμόρφωση του καράολου.
Το σχήμα του με απασχόλησε αρκετά καθώς και ο τρόπος της δουλειάς για τη διαμόρφωσή του. Μετά από μακροσκελή κρουαζιέρα στο ίντερνετ και παίρνοντας υπ' όψη και τα κλειδιά που θα χρησιμοποιούσα, σχεδίασα και κατασκεύασα ένα καλούπι (template) που το πέτυχα με την τρίτη προσπάθεια. Κατάλαβα επίσης γιατί χρεώνουν ακριβά αυτοί που φτιάχνουν καλούπια 

Κατά τα συνηθισμένα, κατέληξα  σε μια μέθοδο κατασκευής με κριτήριο τα μέσα και τις όποιες γνώσεις διαθέτω. Η δουλειά αυτή μου πήρε πολλές βδομάδες και αρκετές "ασκήσεις ακριβείας". Δοκίμασα επανειλημμένα τη μέθοδο χρησιμοποιώντας φτηνά ξύλα και έτσι απέκτησα μια σχετική εξοικείωση. Ωστόσο, η αυτοπεποίθηση που αποπνέει η φωτογραφία όπου ξεκινάω αποτυπώνοντας το πατρόν στο καράολο είναι παραπλανητική.

Λεπτομέρεια: Το πατρόν είναι ελαφρά κολλημένο πάνω στο ξύλο με δυο κομματάκια αυτοκόλλητης ταινίας διπλής όψης διότι κάθε μικρομετακίνηση κατά τη διάρκεια του σημαδέματος είναι καταστροφική ...και σωστά μαντεύετε πώς το έμαθα αυτό 

[Stergios_lutherie]

Συνεχίζω με τη διαμόρφωση των ανοιγμάτων για τα κλειδιά (headstock slotting)

Αυτό θα γίνει σε δύο φάσεις.

Η πρώτη φάση περιλαμβάνει το "χοντρό" άδειασμα τρυπώντας στο κολονάτο δράπανο επάλληλες τρύπες με τρυπάνι 14 χιλιοστών. Τα αυλάκια θα έχουν τελικό πλάτος 16 χιλιοστά οπότε υπάρχει ακόμη περιθώριο ενός χιλιοστού από κάθε πλευρά. Το περιθώριο ακούγεται λίγο αλλά είναι αρκετό αν το τρύπημα γίνει με προσοχή.

Ξεκίνησα λοιπόν χαλαρός και σημάδεψα τα κέντρα από τις τρύπες. Συνειδητοποίησα ευτυχώς έγκαιρα ότι έπρεπε να είχα ξεκινήσει με τις τρύπες για τους άξονες των κλειδιών, άρα έπρεπε να κόψω πρώτα τα μικρά  εκατέρωθεν φάλτσα που υπαγορεύει το ελαφρά σφηνοειδές σχήμα του καράολου! (Ζαρκ, η συμβουλή σου παρούσα και πάλι: τα σφηνάκια τα κράτησα για να σφίξω στη βάση το καράολο που δεν ήταν πια ορθογώνιο).
Όπως πολλοί συνάδελφοί στο φόρουμ έχουν διαπιστώσει, η μ@..κία πάντα καραδοκεί... Διαπίστωσα ότι σημάδεψα λάθος τις τρύπες. Το διόρθωσα. ‘Έκανα πάλι λάθος!  Ξαναδιόρθωσα. Σωστά αυτή τη φορά. Ο δαίμονας επέμεινε!! Έχοντας κάποιο εκνευρισμο, άρχισα το τρύπημα χωρίς να κάνω πρώτα τις τρύπες για τα κλειδιά όπως μόλις πριν από λίγο είχα αποφασίσει!!! Στη δεύτερη τρύπα το αντιλήφθηκα.
Αυτή τη φορά συγκεντρώθηκα και πήρα το εργαλειάκι που είχα φτιάξει νωρίτερα σε ανύποπτο χρόνο (εδώ η εκδοχή για κλειδιά κλασσικής κιθάρας http://www.luthier.gr/index.php?topic=3498.0) και έκανα τις τρύπες για τα κλειδιά. Στη συνέχεια τρύπησα τις τρύπες για το άδειασμα των αυλακιών χωρίς άλλες εκπλήξεις.

Συνεχίζεται...

[Stergios_lutherie]

Καθώς βλέπω την τελευταία φωτογραφία στο προηγούμενο πόστ μού ήρθε στο νου "Το άσχημο παπάκι". Η εικόνα για την ώρα είναι μάλλον απογοητευτική, αλλά -καθώς ξέρω από πριν το τέλος αυτής της φάσης  - λέω: Μη σκιάζεστε στα σκότη!

Όταν έδεσα το κομμάτι στη μέγγενη φρόντισα να βάλω  από κάτω ένα κομμάτι νοβοπάν μελαμίνης για υποστήριξη των καπλαμάδων κατά το ξετρύπημα.  Επίσης κόλλησα χαρτοταινία σε όλη την επιφάνεια του έβενου για τον ίδιο λόγο. Παρ΄ όλα τα μέτρα, ο έβενος διαταράχτηκε και φαίνεται η ανάγκη για κάποια φροντίδα. Έβαλα κυανοακρυλική κόλλα όπου χρειάστηκε γυαλοχαρτάροντας την περιοχή με την κόλλα νωπή. Το κομμάτι που λείπει στη γειτονιά της πρώτης τρύπας δεν το φρόντισα γιατί όπως θα φανεί στη συνέχεια δε χρειάζεται.

*** ΠΡΟΣΟΧΗ, αυτή η δουλειά με την κυανοακρυλική θέλει τουλάχιστον γάντια -αν όχι και γυαλιά και μάσκα για τις αναθυμιάσεις της κόλλας! ***

Την επόμενη φορά θα βάλω περισσότερες στροφές στο δράπανο (τρύπησα με 100~150) και θα τρυπάω ακόμα πιο αργά και με πιο πολύ μπες-βγες. Μάλλον θα παραλείψω και τη χαρτοταινία που καθώς φαίνεται παράγει κατά το τρύπημα μια κολλώδη μάζα που δε μου άρεσε και έπρεπε κάθε τόσο να την απομακρύνω απ' το τρυπάνι με μια μαλακιά ορειχάλκινη συρματόβουρτσα.

Επεκτείνομαι εξαντλητικά σe μερικές λεπτομέρειες και το κάνω συνειδητά. Αυτές οι διαβολο-λεπτομέρειες είναι που καμμιά φορά διακρίνουν την επιτυχία από την καταστροφή. Πρόθεσή μου είναι να δώσω την ευκαιρία στους λιγότερο έμπειρους -όπως είναι και η αφεντιά μου- να μάθουν από τα λάθη των άλλων -τα δικά μου λάθη εν προκειμένω. Οι πιο έμπειροι ας τα περάσουν ολ' αυτά διαγώνια και χαμογελώντας .

Η επόμενη φάση περιλαμβάνει την ολοκλήρωση της διαμόρφωσης και το φινίρισμα του καράολου.

Με τη χρήση πλακέ λίμας έγινε εξομάλυνση μέχρι του σημείου να εξαφανιστεί -μόλις, όχι παραπάνω- το ίχνος από τις τρύπες. Προσοχή! το λιμάρισμα γίνεται από τη μεριά των καπλαμάδων. Αν γίνει από τη λάθος μεριά μπορεί οι καπλαμάδες να πετάξουν σκλήθρες. Το λιμάρισμα γίνεται το δυνατόν οριζόντια για ευνόητους λόγους. Δεν ξεχνώ ότι το περιθώριο που έχω είναι ένα χιλιοστό εκατέρωθεν καθώς τρύπησα με τρυπάνι 14 χιλιοστών και απομένει ένα χιλιοστό στην κάθε παρειά μέχρι τα 16 που προβλέπεται να είναι το φάρδος του αυλακιού.

Αυτό το μικρό χιλιοστό -και αν- που απομένει θα απομακρυνθεί πλέον με το ρούτερ.
Στο ρούτερ δεν αρέσουν οι ασυνέχειες αλλά ούτε και οι μεγάλες ξαφνικές μπουκιές. Του αρέσει να "τρώει" λεπτές συνεχείς φλούδες. Αυτό το έμαθα κρατώντας το μισό καράολο στο χέρι (ευτυχώς δοκίμιο) και ψάχνοντας στην άλλη άκρη του εργαστηρίου για το υπόλοιπο μισό!

Συνεχίζεται…

[Ιωσήφ Τορρένς]

Δεν έχω φτιάξει ποτέ μου τέτοιο καράολο , αλλά συμμερίζομαι την ανησυχία σου σε αυτή την εργασία με τα αυλάκια.

Εδώ διακρίνεται ότι μια καλή λίμα ( τύπου HAND BASTARD ) δουλεμένη από άξια χέρια, ισιώνει μια χαρά την κατάσταση.

 [ Invalid Attachment ]

Υποθέτω ότι οι φίλοι που φτιάχνουν τέτοια καράολα θα έχουν να κάνουν πιο ουσιαστικές παρατηρήσεις

[steliosguitar]

τζαμικον! διατριβη μιλαμε... μπραβο σου!
μακαρι ολο μας να παρουσιαζαμε ετσι, και οχι μονον 2 φωτογραφιες στο τελος της κατασκευης 

μετα την λιμα, μπορεις να βαλεις και σε ενα ξυλινο μακρουλο ξυλινο τακακι γυαλοχαρτο οπου θα τριψεις ετσι (και οχι μισο απο πανω-μισο απο κατω τριψιμο)

[Λάμπρος Σταυρίδης]

Φίλε Στέργιε καλημέρα ,
Ἐκτός ἀπό πολύ τακτική καί μεθοδική ἐργασία , τέλεια θά ἔλεγα γιά πρῶτο ὄργανο ,  ἐκτός ἀπό , μέ πολύ αἰσθητική , ἐπιλογή καί συνδυασμός ξύλων καί χρωμάτων , ἐκτός ἀπό λεπτομερῆ περιγραφή τῶν ἐργασιῶν γιά νά καταλαβαίνη καί ὁ πιό ἀδαής , εἶναι πολύ γλαφυρός καί εὐχάριστος ὁ τρόπος πού περιγράφεις !!!
Καί εἰς ἀνώτερα!!!

[Stergios_lutherie]

Ιωσήφ, Στέλιο και Λάμπρο, σας ευχαριστώ για τη θερμή ενθάρρυνση. Τη χρειάζομαι γιατί …λαχάνιασα από το σπριντ.
………………………………………..

Και τώρα η στιγμή που όλοι περιμέναμε. Σάλτο-μορτάλε χωρίς δίχτυ!  …Δηλαδή η φάση με το ρούτερ.

Η γαλαρία με τους Έμπειρους  κρυφογελάει και δεν προσέχει. Μη νομίζετε ότι δε σας βλέπω!

Κατ΄αρχή κόλλησα ξανά το καλούπι στο κομμάτι, καλά και σταθερά αυτή τη φορά (να ένας καινοτόμος  τρόπος https://www.youtube.com/watch?v=ub6PsY4cgwg) φροντίζοντας να ταιριάξει όσο γίνεται καλύτερα με το αρχικό σημάδεμα.
Στο τραπέζι με το ρούτερ λοιπόν, έβαλα ίσιο κοπίδι αντιγραφής μισής ίντσας (12,7mm) με ρουλεμάν (Template Bit with Ball Bearing), σκούπισα το τραπέζι με σπρέι σιλικόνης ώστε να γλιστράει καλύτερα και να έχω καλύτερη αίσθηση της κοπής, έκοψα στην κορδέλα τα χοντράδια που απομείνανε στην περίμετρο του καράολου,

και άδραξα το καράολο/μάνικο με σφικτήρες που (εμένα τουλάχιστον) με βοηθάνε να ελέγχω καλύτερα την κίνηση αλλά και να αισθάνομαι πιο ασφαλής.

Κρίσιμο: Το κοπίδι των 12,7mm χωράει "άνετα" μέσα στα αυλάκια που όπως θυμόμαστε έχουν φάρδος περί τα 14mm σ' αυτή τη φάση, αλλά θέλει καλό κεντράρισμα ώστε στην έναρξή περιστροφής του το κοπίδι να βρει κενό και όχι ψωμί. Ά, και η κοπή να γίνει προς τη σωστή κατεύθυνση: κόντρα στην περιστροφή. Πέρασα πρώτα τα δύσκολα εσωτερικά αυλάκια (θέμα αρχής) και κατόπιν την περίμετρο.

Και.. έτσι για ποικιλία, όλα πήγαν καλά! Να θυμηθώ ν' ανάψω κερί στην Παναγία την Οργανοποιούσα. Κάτι ψιλο-μαυρίσματα στις καμπύλες από τα σόκορα θεωρούνται ευκολάκια για αργότερα και περνάνε τον ποιοτικό έλεγχο με συνοπτική διαδικασία. [ Invalid Attachment ]
Προφανώς και μπορεί να γίνει με ένα σωρό άλλους τρόπους η δουλειά του καράολου. Με ρούτερ σε τραπέζι, χωρίς τραπέζι, με σκαρπέλο ή με λίμες, με CNC, με λέιζερ ή με βουντού. Απλώς –σήμερα που μιλάμε- εμένα με βόλεψε αυτός ο συγκεκριμένος τρόπος.

[Stergios_lutherie]

Μένει ακόμα να γίνει η φάλτσα διαμόρφωση των αυλακιών για να επικοινωνούν ανεμπόδιστα οι χορδές με το κόκκαλο (nut).

Για την ώρα το κάνω με λίμες αλλά έχω το νου μου να βρω κανένα κουρμπαριστό σκαρπέλο αργότερα.
Οι παρειές των αυλακιών προστατεύονται με διπλή και τρίδιπλη χαρτοταινία.

Και περνάμε επιτέλους σε γνωστά νερά: Τα γυαλόχαρτα.

Το μόνο που χρειάζεται προσοχή σ’ αυτή τη φάση είναι να μην αλλοιωθεί το σχήμα του κομματιού.

Δεν άντεξα στον πειρασμό και τοποθέτησα τα κουρδιστήρια για να δω πως φαίνεται.

Έβαλα επάνω και την ταστιέρα (την είχα έτοιμη ) και ένα κοκαλάκι έτσι για την πληρότητα της παράστασης. [ Invalid Attachment ]

[Stergios_lutherie]

Me happy

Αλλά και θυμίζω πως παραμένω ανοιχτός στην εποικοδομητική κριτική...

[Γιωργος π]

Τι κριτικές περιμένεις, μας δουλεύεις;;;  Εμένα μου άνοιξε το στόμα κ τρέμουν τα χέρια μου με αυτά που βλέπω....
Τι να πω...  Το βλέπω κ είναι λες κ το ακούω,,  συγχαρητήρια....... Έργο τέχνης

[Γιάννης Καραβασίλης]

Μεγαλείο.....πραγματικά....Πολλά πολλά μπράβο...!!!
Νομίζω τα κλειδιά όμως τα έβαλες ανάποδα για τη δοκιμή σου...αν και προς το παρόν δεν έχει σημασία αυτό. Στο τέλος πρέπει να τα βάλεις σωστά όταν και θα τα βιδώσεις...αν δεν με γελά η φωτογραφία.

[Ιωσήφ Τορρένς]

Super !!!   

[STRIKER]

....'όλη η παρουσίαση είναι απόλαυση.....περιμένω το επόμενο ποστ με αγωνία,λες και παρακολουθώ ταινία και περιμένω να δω που θα το πάει ο σεναριογράφος με τον σκηνοθέτη...τι τέλεια προυσίαση;;;!!!!!!....τα συγχαρητήριά μου φίλε.....τέτοιες παρουσιάσεις μας βάζουν στο τρυπάκι της εγρήγορσης ...μπας και καταφέρουμε και εμεις οι αδαείς κάτι....όπως και τόσους άλλους εδω μέσα,που ανοίγουν τα μάτια μας ...σε ευχαριστώ καλλιτέχνη...μπράβο

[Stergios_lutherie]

Γιώργο π, Γιάννη Καραβασίλη, Ιωσήφ και STRIKER, με ενθουσιάζετε με τα σχόλιά σας και με ενθαρρύνετε να συνεχίσω με τον ίδιο τρόπο πού μου απορροφά τόση ενέργεια και χρόνο. Αλλά μπροστά στον "έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών"…

Γιάννη Καραβασίλη, έχεις δίκιο. Προφανώς και είναι ανάποδα τα κουρδιστήρια, τι μάτι! Με την ευκαιρία θα σας πω ένα σχετικό επεισόδιο behind the scenes. Καθώς ήμουν έτοιμος να δημοσιεύσω την τελευταία φάση παρατήρησα ότι τα φαγώματα με τη λίμα δεν ήταν όσο θάθελα συμμετρικά. Και 'δω ανοίγω παρένθεση μέσα στην παρένθεση (το 'χω αυτό το κουσούρι) και λέω ότι η οργανοποιία φαίνεται ότι ευνοεί μονομανία και ψυχαναγκασμούς –κλείνει η παρένθεση. Ξαναπήρα λοιπόν λίμες και γυαλόχαρτα και πειθήνιος ικανοποίησα κάπως τον αυστηρό καλόγερο μέσα μου με το σηκωμένο δάχτυλο! Στο μεταξύ συνειδητοποίησα ότι έπρεπε ν'αλλάξω και τις φωτογραφίες που έπρεπε ν' απεικονίζουν την επικαιροποιημένη κατάσταση. Τη συνέχεια τη φαντάζεστε…  Χάος. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η πρώτη φωτο όπου εμφανίζονται τα κουρδιστήρια απεικονίζει το πρώτο ασύμμετρο φάγωμα (ρε συ, τα κλειδιά τα είχα βάλει και πάλι ανάποδα!) ενώ η επόμενη το κάπως συμμετρικότερο μετά τη διόρθωση. Ούτε αυτή τη φορά έγινε τέλειο αλλά μπροστά στην οργισμένη μου διαπραγμάτευση ο καλόγερος υποχώρησε μουτρωμένος.
…………………………………………………………………………………………………………….
Θα πάρω μια ανάσα και θ' ακολουθήσει ο τρόπος χάραξης των τάστων

Αργότερα θα έρθει και το καπάκι που περιμένει –ανήσυχο για κάποιο λόγο- τη σειρά του

Και επιτέλους να τα κουρδιστήρια βαλμένα σωστά!

[Stergios_lutherie]

Breaking news!

Για λόγους που εκτίθενται αμέσως μετά, το πρόγραμμα τροποποιείται.
Η κολάντζα που όπως ίσως θυμόμαστε περιμένει να κολληθεί, είναι αλήθεια ότι δεν είχε το βέλτιστο σχήμα ώστε να είναι ακριβώς έτοιμη για την κόλληση με αποτέλεσμα ο-καλόγερος-με-το-σηκωμένο-δάχτυλο να μην έχει ήσυχο ύπνο. Θες λοιπόν το θερινό ηλιοστάσιο, θες καμιά συναστρία που μου διαφεύγει, γεγονός είναι ότι χθες είχα έμπνευση και προχώρησα εκτός προγράμματος.

Έβρεξα την κολάντζα, έβαλα το θερμαστήρι-λυγιστήρι στο 3 (ίσως πούμε κάποτε και γι' αυτό) και προσπάθησα να την πείσω να πάρει πιο βολικό σχήμα. Μια παλιά λάμα πριονιού που της έχω στομώσει κάπως τα δόντια παίρνει μέρος τακτικά πλέον σ' αυτές τις συνεδρίες εισφέροντας στην ασφάλεια και ακρίβεια του λυγίσματος. Η κολάντζα έδειξε γενικώς κάποιο πνεύμα συνεργασίας αλλά παρέμειναν κάποιες υποδείξεις με τις οποίες δεν συνεμορφώθη τελικά.
Ξανα-ύγρανα την κολάντζα και την έβαλα στη θέση της γεμίζοντας με ευγενικά σφιγμένους σφικτήρες κάθε προσβάσιμο σημείο (το αγαπημένο μου dry fit). Είδα ότι κολάντζα και σκάφος "ήθελαν" να έρθουν σε πλήρη επαφή αλλά μόλις έφευγαν οι σφικτήρες χαλούσε κάπως το συνοικέσιο.

Και τότε ήρθε η φώτιση!

Ξανάβαλα πάνω όλους τους σφικτήρες και όπως το σύστημα ήταν ακόμα κάπως υγρό θέρμανα με πιστολάκι για λίγη ώρα την κολάντζα (επιμελώς αποφεύγοντας τις ενώσεις με τις ντούγιες πιο πάνω) και άφησα κολάντζα και σκάφος σφιχταγκαλιασμένα όλη νύχτα ν' αναπαυθούν και να… "αδελφώσουν".
Το πρωί τα πράγματα ήταν σαφώς καλύτερα! Όχι ακριβώς νύχι-και-κρέας αλλά η επαφή κολάντζας και σκάφους ήταν επαρκώς συνεχής ώστε η κολάντζα να στέκεται πάνω στο σκάφος και χωρίς να την κρατάω (μαμα, μαμά, κοίτα: Χωρίς χέρια!).

Γεννήθηκε λοιπόν μια μέθοδος που μάλλον θα κρατήσω 
Η κολάντζα έχει πάχος 2,4 mm ( όσο και οι ντούγιες του σκάφους πριν το γυαλοχάρτισμα). Στην επόμενη κολάντζα στο μέλλον θα εφαρμόσω αυστηρή δίαιτα και θα την κρατήσω όσο γίνεται κάτω από τα 2mm, πράγμα που θα την κάνει πιο σβέλτη και ευκολοδούλευτη, ελαφρύτερη, και χωρίς όπως εκτιμώ να διακινδυνεύσει η σταθερότητα της κατασκευής.