Drum sander: “Luthier’s friend”

[Stergios_lutherie]

Drum sander: “Luthier’s friend”

Για τον οργανοποιό που θέλει να προχωρήσει σε αυτοτέλεια, ακρίβεια κατασκευής, αλλά και οικονομία, η απάντηση είναι: Γυαλοχαρτιέρα-ξεφαρδίστρα (άκομψο όνομα έ?) γνωστή και ως drum-sander ή thickness-sander. Σε συνδυασμό με μια κορδέλα κοπής δίνει την ευχέρεια να ξεκινήσει κανείς από σχετικά ακατέργαστη πρώτη ύλη (καδρόνι) χωρίς να εξαρτάται από ημικατεργασμένα προϊόντα ξυλείας που και ανεβάζουν το κόστος αλλά και θέτουν περιορισμούς.

[Stergios_lutherie]

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ

Οι βασικές προδιαγραφές του μηχανήματος που θα ικανοποιούσαν τις δικές μου ανάγκες (αλλά εκτιμώ και τις τυπικές ανάγκες ενός ερασιτέχνη οργανοποιού) ήταν οι εξής:
•   Να είναι επιτραπέζιο (και όχι επιδαπέδιο), σχετικά ελαφρύ και μικρό ώστε να μπορεί ν’ αποθηκεύεται σε ένα φαρδύ ράφι αν χρειαστεί.
•   Να χωράει να κατεργαστεί και το φαρδύτερο καπάκι κιθάρας. Αυτό καθόρισε και το μήκος του τύμπανου που έγινε 23cm. Επειδή στο ένα άκρο του είναι ανοιχτό μπορεί να κατεργαστεί το διπλάσιο φάρδος δηλαδή 46cm (περνώντας το κομμάτι πρώτα από τη μια μεριά και μετά από την άλλη).

Η ανάγκη για μικρές διαστάσεις και βάρος υπαγόρευσαν και τον τρόπο μετάδοσης της κίνησης χωρίς ιμάντα (direct drive), πράγμα που επέτρεψε στο μηχάνημα να έχει χαμηλό συνολικό ύψος (λιγότερο από 23 cm), λιγότερο βάρος, και με πρόσθετο πλεονέκτημα την έλλειψη κραδασμών -λόγω λιγότερων κινουμένων μερών.
Το μοτέρ έπρεπε να είναι μονοφασικό για να μπορεί να λειτουργήσει σε οποιοδήποτε οικιακό δίκτυο.
Αφού βρέθηκε ένα μοτέρ 500W στις 1400 στροφές/λεπτό (μεταχειρισμένο, από αντλία πετρελαίου) προσδιορίστηκε και το εμβαδόν της τάβλας που θα φιλοξενούσε το μηχάνημα. Μοντάροντας πρόχειρα τα κομμάτια, φάνηκε ότι μία τάβλα 40cm επί 70cm ήταν αρκετή.

Η ισχύς των 500W αποδείχτηκε επαρκής. Το ίδιο και η συχνότητα περιστροφής. Εδώ και οκτώ μήνες χρήσης το μηχάνημα δεν δίστασε ούτε στιγμή με ό,τι κι αν το τάισα και κάποιες φορές που χρειάστηκε να λειτουργήσει ακόμη και για δυο συνεχείς ώρες, το μοτέρ ζεστάθηκε αρκετά μεν αλλά όχι ανησυχητικά.
Η διάμετρος του καλιμπρέ άξονα που φιλοξενεί το τύμπανο είναι 15mm. Αποδείχτηκε επίσης επαρκής και δεν έδειξε κανένα σημάδι ελαστικότητας ή άλλης αδυναμίας.

Το βάρος του μηχανήματος είναι περί τα 20 κιλά. Τις λίγες φορές που χρειάστηκε να το μεταφέρω δεν αντιμετώπισα πρόβλημα.
Το μέγιστο ύψος κομματιού προς κατεργασία που μπορεί να δεχτεί το μηχάνημα είναι 40mm.
Η στάθμη θορύβου λειτουργίας χωρίς φορτίο είναι 82db.
Άλλες επί μέρους διαστάσεις δεν δίδονται γιατί εκτιμώ ότι πιο πολύ θα μπέρδευαν παρά θα βοηθούσαν. Άλλωστε το μάτι του οργανοποιού «κόβει» . Εμπιστευθείτε το και κάντε τις επιλογές σας.

Τελειώνοντας με τις προδιαγραφές, εννοείται ότι το μηχάνημα κατασκευάστηκε όπως φαντάστηκα ότι θα εξυπηρετούσε τις δικές μου ανάγκες αλλά δεν αποτελεί παρά μόνο μια εκδοχή (που εμένα με ικανοποιεί απόλυτα). Μια-δυο διορθώσεις που έγιναν έφεραν το μηχάνημα στα ίσα του και δεν έχω πλέον κανένα παράπονο.  Ωστόσο, θα χαιρόμουνα ιδιαίτερα αν παρουσιαζόταν εκδοχές με βελτιώσεις, προσθήκες ή άλλες καινοτομίες. Ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο!

[Stergios_lutherie]

ΤΑ ΡΟΥΛΕΜΑΝ

Κάτι που δοκίμασα και θα συνιστούσα ν' αποφύγετε είναι τα ρουλεμάν με ενσωματωμένο βιδωτό έδρανο που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Παρουσιάζουν μικρές ανοχές που όμως μεγεθύνονται ανεπίτρεπτα προς το ανοιχτό άκρο του τυμπάνου. Αυτό το κατάλαβα αφού είχε προχωρήσει αρκετά η κατασκευή. Στις φωτογραφίες λοιπόν όπου αυτά εμφανίζονται τα διαγράφω με κίτρινο Χ.

Αυτό που έκανα τελικά ήταν να βάλω συμβατικά ρουλεμάν ΚΑΛΗΣ ποιότητας που πακτώθηκαν με εποξική κόλλα βραδείας πήξης μέσα σε φωλιές που άνοιξαν με φλατ ξυλοτρύπανο (Forstner bit, σαν κι' αυτά που ανοίγουν τρύπες για τους μεντεσέδες ντουλαπιών). ΠΡΟΣΟΧΗ όμως στην εφαρμογή της κόλλας, μην αχρηστευτούν τα ρουλεμάν κολλώντας τα κινούμενα μέρη τους! Επίσης, πριν την κόλληση, η επιφάνεια των ρουλεμάν που θα κολλήσει θέλει προσεκτικό καθάρισμα με καθαρό ασετόν (όχι αυτό με τα λιπαρά πρόσθετα που χρησιμοποιεί η σύζυγος) ή με οινόπνευμα.

[Stergios_lutherie]

Η ΡΥΘΜΙΖΟΜΕΝΗ ΤΑΒΛΑ

Η ρυθμιζόμενη καθ' ύψος τάβλα ανεβοκατεβαίνει με τη βοήθεια ολόπασσου άξονα Μ10 από τη μια μεριά

και στηρίζεται σε μεντεσέ πιάνου από την άλλη μεριά.

Η πρώτη εκδοχή ήταν με χειροποίητο μεντεσέ που όμως ήταν ογκώδης και αντικαταστάθηκε προς όφελος της δυναμικότητας του μηχανήματος που είναι πλέον όπως είπαμε 40 χιλιοστά καθ’ ύψος. Ακούγεται λίγο, αλλά καλύπτει όλες μου τις μέχρι τώρα ανάγκες.

Ρυθμίζεται με (θεωρητική) ακρίβεια ενός δεκάτου του χιλιοστού. Ωστόσο, θα δούμε παρακάτω ότι η ακρίβεια στην κατεργασία τελικά προκύπτει από τις τακτικές μετρήσεις κατά τη διάρκεια της κατεργασίας και όχι από τη ρύθμιση. Ο ολόπασσος άξονας για τη ρύθμιση του ύψους εξέχει κάτω από την τάβλα στο μπροστινό μέρος του μηχανήματος και ήταν ένας συμβιβασμός που επέλεξα να κάνω προκειμένου να κρατηθεί χαμηλό το συνολικό ύψος του μηχανήματος. Η χρήση έδειξε ότι αυτό το καυλιτζέκι που εξέχει προς τα κάτω δεν ενοχλεί τελικά.

Στο ολόπασσο στερεώθηκε ένας δίσκος (βιδωτός με βιδάκι σταθεροποίησης)  που επάνω του κολλήθηκε μια στρογγυλή εκτύπωση με τις ενδείξεις (εγώ το έκανα στο SketchUp) και φιξαρίστηκε με κυανοακρυλική κόλλα. Το ολόπασσο έχει βήμα 1,5 χιλιοστό, δηλαδή μια πλήρης περιστροφή προωθεί τον άξονα κατά 1,5 χιλιοστό. Άρα, αν χωριστεί ο κύκλος σε 15 κυκλικούς τομείς (έκαστος με γωνία 24ο) έχουμε διαβάθμιση που αντιστοιχεί σε ένα δέκατο του χιλιοστού (προώθηση ή υποχώρηση) για κάθε γραμμή.

Η εκάστοτε ρύθμιση σταθεροποιείται με ένα μικρότερο δίσκο που λειτουργεί σαν κόντρα-παξιμάδι και σφίγγει ομαλά με τη βοήθεια μιας λαστιχένιας ροδέλας.
 [ Invalid Attachment ]

[Stergios_lutherie]

ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΚΟΝΗΣ

Φυσικά περιλαμβάνεται και ένα καπέλο για τη συλλογή σκόνης που συνδέεται με ηλεκτρική σκούπα. Η στερέωση και το βάλε-βγάλε του καπέλου της σκούπας γίνεται με Dual-lock (ένα προϊόν χριτς-χράτς βαρέως τύπου).

Ο τρόπος κατασκευής του καπέλου (που φαίνεται στη φωτογραφία) ίσως είναι κάπως εξεζητημένος καθώς πραγματοποιήθηκε με ό,τι υλικά είχα διαθέσιμα, αλλά είμαι βέβαιος ότι ο καθένας μπορεί να βρει το δικό του τρόπο.

 [ Invalid Attachment ]
Θέλω να τονίσω ότι η συλλογή σκόνης είναι πολύ αποτελεσματική και μου επιτρέπει να δουλεύω δίπλα στο μηχάνημα χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα.

[Stergios_lutherie]

ΤΟ ΤΥΜΠΑΝΟ

Η διάμετρος του τύμπανου επιλέχτηκε να είναι μικρή: 50 χιλιοστά (μαζί με το γυαλόχαρτο). Στην αρχή ξεκίνησα με τύμπανο μεγαλύτερης διαμέτρου αλλά κατέληξα στην μικρή εκδοχή, όχι μόνο για οικονομία διαστάσεων και κινουμένων μερών αλλά και για ευκολότερη προσβασιμότητα μικρών κομματιών προς κατεργασία. Στο τύμπανο κολλήθηκε αυτοκόλλητο τύπου Velcro (hook)  για να μπορεί να υποδεχτεί γυαλόχαρτο σε ρολό με «μαλλιαρή» επικάλυψη (loop). Αυτή η επικάλυψη με «Velcro» έδωσε στην επιφάνεια του τύμπανου μια ελαστικότητα, κάτι σαν μαξιλάρι, που αποδείχτηκε πολύ χρήσιμο για την προοδευτική και φιλική χρήση.
Η κατασκευή του τύμπανου έγινε κολλώντας διαδοχικά στρογγυλούς δίσκους από κόντρα-πλακέ (που κόπηκαν με «ποτήρι» και τρυπήθηκαν με προσοχή).

 [ Invalid Attachment ]

Η ξύλινη επιφάνεια του τυμπάνου καλιμπραρίστηκε με γυαλόχαρτο που στερεώθηκε πρώτα σε μια  πλάκα και αυτή με τη σειρά της στη ρυθμιζόμενη τάβλα και βάζοντας μετά το μηχάνημα σε λειτουργία (γι' αυτή τη φάση δεν υπάρχει φωτο).

[Stergios_lutherie]

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Το μεταχειρισμένο μοτέρ μου στοίχισε 35 ευρώ, ο καλιμπρέ άξονας και τα ρουλεμάν 35 ευρώ, συν τα μικροϋλικά, σύνολο κάπου 100 ευρώ, αλλά είχα από πριν τις τάβλες και διάφορα μικροπράγματα. Εκτιμώ ότι ένας ρεαλιστικός προϋπολογισμός είναι γύρω στα 150 ευρώ.

[Stergios_lutherie]

Η ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΣΗ

Η συναρμολόγηση αποδείχτηκε πιο δύστροπη απ’ ότι είχα φανταστεί. Το ζητούμενο ήταν να είναι το τύμπανο ευθυγραμμισμένο οριζόντια σε συνεργασία (ακριβώς παράλληλο) με τη ρυθμιζόμενη τάβλα αλλά και συγχρόνως σε ευθεία όσο γινότανε με τον άξονα του μοτέρ. Αυτό απαίτησε πολλές δοκιμές προσθέτοντας εδώ κι εκεί λαμάκια διαφορετικού πάχους κάθε φορά -απ’ αυτά που ρυθμίζανε παλιά τα διάκενα των πλατινών (feeler gauges).

Η σύνδεση του άξονα (15 mm) με τον άξονα του μοτέρ (14mm) έγινε με έναν αλουμινένιο σύνδεσμο που πήρα από το ιμπει που ισχυρίζεται ότι «συγχωρεί» τη μη τέλεια ευθυγράμμιση https://www.befr.ebay.be/itm/NEW-High-torque-5-15MM-CNC-Flexible-Plum-Coupling-Shaft-Coupler-Connect-D30-L35-/322303321524?var&hash=item0&_uhb=1 Δεν είναι και πολύ στιβαρός σύνδεσμος αλλά τελικά δούλεψε χωρίς πρόβλημα, χρειάστηκε μόνο λίγο φάγωμα για να γίνει η εγκοπή για το δόντι στον άξονα του μοτέρ.

Στη βάση του μοτέρ, κάτω από κάθε βίδα στερέωσης, τοποθετήθηκαν λαστιχένιες ροδέλες (από υδραυλικά είδη) για την απορρόφηση των κραδασμών. Δεν ξέρω αν αυτές οι λαστιχένιες ροδέλες έπαιξαν κάποιο ρόλο, πάντως το μηχάνημα δεν έχει κραδασμούς.

Το μοτέρ είχε διακόπτη, αλλά προτίμησα να τον αγνοήσω και να εγκιβωτίσω πάνω στην τάβλα ένα διακόπτη με δυο κουμπιά (el cheapo) https://www.befr.ebay.be/itm/AC-380V-2KW-I-O-On-Off-Start-Stop-Push-Button-Switch-6-Screw-Terminals-Hot-/382183226307?hash=item58fbe53bc3&_uhb=1

[Stergios_lutherie]

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ

Με το μοτέρ σβηστό, κατεβάζω τη ρυθμιζόμενη τάβλα τόσο όσο να δεχτεί το προς κατεργασία κομμάτι.

Την ανεβάζω μέχρι το κομμάτι να αγγίξει ελαφρά το γυαλόχαρτο και απομακρύνω το κομμάτι.

Ανάβω το μοτέρ και περνάω το κομμάτι στο μηχάνημα προωθώντας το με σταθερό όσο γίνεται ρυθμό. Η σταθερή προώθηση απαιτεί μια δεξιότητα που μαθαίνεται με την απαραίτητη εξάσκηση με άχρηστα κομμάτια. Απέρριψα την ιδέα κατασκευής μηχανισμού προώθησης γιατί μου φάνηκε ότι θα πρόσθετε βάρος, δυσκολία και κόστος.

Με μια δεδομένη ρύθμιση της τάβλας καθ’ ύψος, απαιτούνται αρκετά περάσματα. Το πρώτο πέρασμα είναι κάπως «σφιχτό» και χαλαρώνει ελαφρά με κάθε επόμενο πέρασμα. Ελέγχουμε τακτικά την πρόοδο με τη χρήση παχύμετρου. Όταν κρίνεται απαραίτητο, ανεβάζουμε την τάβλα κι άλλο, γυρνώντας το ρυθμιστήρι κατά 1/4 ή 1/3 στροφής ή όσο κρίνουμε. Το ρυθμιστήρι έχει ανάλυση ένα δέκατο του χιλιοστού αλλά, όπως είπαμε, αυτή η ανάλυση είναι μόνο ενδεικτική. Όταν το έφτιαχνα περίμενα ότι θα παίξει σοβαρότερο ρόλο αλλά με τη χρήση διαπίστωσα ότι εξυπηρετεί μόνο τη μόστρα! Και μια απλή χάραξη σε σταυρό θα ήταν επίσης αρκετή…

Το μηχάνημα δεν είναι «επιθετικό», κάθε άλλο. Αλλά όπως με όλα τα μηχανήματα χρειάζεται ΠΡΟΣΟΧΗ! Μη το χρησιμοποιείτε αν είστε πολύ κουρασμένοι ή αν απλώς δεν είναι η μέρα σας.

[Stergios_lutherie]

ΤΟ ΓΥΑΛΟΧΑΡΤΟ

Πρώτα βγάζουμε ένα πατρόν σε χαρτί. Με τη μέθοδο δοκιμής και σφάλματος εμένα μου πήρε δυο-τρεις δοκιμές για να το βγάλω (εντάξει ίσως τέσσερις!). Το γυαλόχαρτο που έκοψα στη συνέχεια χρησιμεύει σαν πατρόν για το επόμενο...

Η κυλινδρική λαστιχένια λαβή στη μέση βοηθάει να κρατιέται το κομμάτι του γυαλόχαρτου τεντωμένο και στην ακριβή θέση του κατά τη διάρκεια της αλλαγής (έπρεπε να βρω οπωσδήποτε μια χρήση γι’ αυτό το αχρησιμοποίητο κομμάτι του άξονα! )

[Stergios_lutherie]

ΧΡΗΣΕΙΣ

•   Η κύρια χρήση είναι το συμβατικό γυαλοχάρτισμα σε ορθογωνικά σχήματα (ντούγιες, φιλέτα, καπλαμάδες, καδρονάκια και τα σχετικά).

•   Βρήκα ότι το μηχάνημα χρησιμεύει και για τη διαμόρφωση κλίσεων (όπως για παράδειγμα το μάνικο μπουζουκιού και οποιοδήποτε μάνικο παρουσιάζει προοδευτική μεταβολή ύψους) με τη βοήθεια κατάλληλων καλουπιών που έχουν τη μορφή σφήνας.

•   Η μικρή διάμετρος του τυμπάνου βολεύει επίσης να διαμορφώσει καβαλάρηδες για μπουζούκι.

 [ Invalid Attachment ]

•   Με λίγη υπομονή και χοντρότερο γυαλόχαρτο, παρέχει και υπηρεσίες πλάνης.

Το μηχάνημα είναι όπως φαίνεται φιλικό προς τις συνήθεις ανάγκες του οργανοποιού κι έτσι αποφασίστηκε να είναι σχετικό και τ' όνομά του: "Ο φίλος του οργανοποιού"  (Luthier's friend).

Καλή επιτυχία σε όποιον επιχειρήσει την κατασκευή του!

[Γρηγόρης Μαυρακης]

Ζημιά μας έκανες κ. Στέργιο...συγχαρητήρια για την παρουσίαση!πιο αναλυτικά δεν πρέπει να γίνεται..

[Ιωσήφ Τορρένς]

Ζημιά μας έκανες κ. Στέργιο...συγχαρητήρια για την παρουσίαση!πιο αναλυτικά δεν πρέπει να γίνεται..

Ετσι ακριβώς ! Μας προσφέρει μια τεχνική περιγραφή ,  πολύ ελκυστικά γραμμένη , σκέτος " πειρασμός " !     

[Γρηγόρης Μαυρακης]

Κι όσο αφορά το τύμπανο αν το παντρέψεις με την τεχνική του Φεραίου τότε θα το τελειώσεις πολύ πιο γρήγορα και δεν θα σε ταλαιπωρησουν οι μικρορυθμισεις...

[letasos]

Στέργιο ! , απλώς άψογος !... Ευχαριστούμε πολύ !!!